Samhain op 31 oktober • Als de sluiers tussen de werelden dunner worden

Lang voordat onze kalender bestond uit maanden, deadlines en agenda’s, leefden mensen volgens het ritme van de natuur. De Kelten, Germanen en vele natuurvolken kenden acht belangrijke momenten in het jaar die het ritme van de aarde weerspiegelden: de jaarfeesten, ook wel bekend als het Wiel van het Jaar. Met elk feest wordt een kantelpunt tussen seizoenen gevierd. Momenten waarop de zon, het licht en de aarde hun energie zichtbaar veranderen.

De vier zonnefeesten – Midwinter (Yule), Lente-equinox (Ostara), Midzomer (Litha) en Herfstequinox (Mabon) – volgen de beweging van de zon. Daartussen liggen vier aarde- of seizoensfeesten: Imbolc, Beltane, Lughnasadh en Samhain. Samen vormen ze een symbolische levenscyclus: geboorte, groei, bloei, oogst en loslaten.

Ook vandaag nog – of beter: opnieuw – nodigen de jaarfeesten uit tot vertraging, bewustzijn en verbinding, met de seizoenen, maar ook met de eigen innerlijke cyclus van licht en donker, groei en rust.

Samhain: het begin in het donker

Met Samhain draait het wiel van het jaar opnieuw. Wat voor de Kelten het eerste feest van het nieuwe jaar was, beleven wij vandaag als de overgang van herfst naar winter. Het is de tijd waarin het licht zich terugtrekt, waarin alles naar binnen keert. De velden liggen leeg, de lucht draagt mist, en in de stilte van de aarde begint het volgende hoofdstuk zich al te vormen. Nog onzichtbaar, maar aanwezig.

Rituelen rond Samhain

1. Voorouderaltaar

Een van de oudste gebruiken tijdens Samhain is het eren van de voorouders. In de oude tradities was het altaar bedoeld voor de voorouders uit de bloedlijn. Het was een manier om verbonden te blijven met de stam, met de wortels waaruit men voortkwam. Men geloofde dat de zielen van de voorouders bescherming en wijsheid schonken, en dat ze via offers of herinneringen konden worden geëerd.

Op het altaar werden voorwerpen gelegd die verwezen naar de overledenen: een stukje kleding, een gebruiksvoorwerp of iets dat hun energie droeg. Buiten brandden vuren als lichtbakens voor hun zielen. Eten en drank, vaak brood, appels, wijn of melk, werden achtergelaten als offer en teken van verbondenheid.

Wat je zelf kan doen: vandaag is zo’n altaar niet langer enkel voor de voorouders uit je bloedlijn, maar voor iedereen die niet meer fysiek aanwezig is: vrienden, geliefden, leraren, huisdieren – zielen die een spoor in je leven hebben achtergelaten. Soms wordt het ook gedeeld met symbolische voorouders: mensen die je inspireren, schrijvers, kunstenaars of wijzen die je spirituele pad hebben beïnvloed, ook al kende je hen niet persoonlijk.

2. Vuurceremonie

Vuur speelde een centrale rol in de Samhainviering. Vroeger doofde men alle vuren in huis om ze daarna opnieuw te ontsteken met het heilige Samhain-vuur, symbool van vernieuwing en bescherming.

Wat je zelf kan doen: steek met familie of vrienden een kampvuur aan en doe een klein ritueel: schrijf op briefjes wat je wil loslaten van het voorbije jaar, deel het met de mensen rond het kampvuur en verbrand de briefjes.

3. Loslaten en vernieuwing

Met Samhain werd vroeger het begin van een nieuwe cyclus ingezet, daarom is het een moment om het oude te begraven of te transformeren.

Wat je zelf kan doen: schrijf op wat klaar is om los te laten en begraaf het in de grond of leg het in een schaal met aarde op je altaar. Spreek een zin van dankbaarheid uit voor wat het je gebracht heeft, en laat het dan gaan.

Wanneer de laatste kaarsen uitdoven en de nacht haar stilte spreidt, blijft er iets hangen in de lucht. Samhain nodigt uit tot luisteren. Naar wat stil geworden is, naar wat nu wil groeien in het donker. Wie even blijft zitten bij die gewaarwording, voelt misschien dat het niet alleen over seizoenen gaat, maar over het ritme van de ziel zelf. Over de moed om af te dalen, te wachten, te vertrouwen.