Zwarte katten en bijgeloof: het symbool voor ongeluk. Hoe komen ze aan die reputatie?

‘Incarnatie van de duivel', 'een dier van het satanisme' of 'schepsel van het kwaad'… we vallen steevast terug op een uitgebreide woordenschat wanneer het op het beschrijven van een zwarte kat aankomt. Volgens legenden die in de middeleeuwen de ronde deden, stuurde Lucifer (de mythologische gevallen engel, belichaming van de duivel) zijn dochter of zijn zus samen met een zwarte kat naar de mens, mannen om specifiek te zijn, om hen zwarte magie aan te leren. Vanaf dat moment was de wereld onderhevig aan allerlei rampen, ongeluk, geweld en dood.

Later werden zwartharige poezen ook gelinkt aan hekserij. Omdat zwerfkatten vaak het gezelschap opzochten van eenzame, weduwen (die enkele eeuwen geleden nogal vaak aanzien werden als boosaardige heksen), werd er in Europa al snel gedacht dat de heks de gedaante van de kat aannam om onopgemerkt zwarte magie te kunnen verspreiden.

Een afschuwelijke lynchpartij

In Europa werden nog tot het midden van de 19e eeuw zwarten katten genadeloos afgeslacht om ongeluk te voorkomen. Levend verbranden, van wachttorens slingeren, ophangen… aan creativiteit alleszins geen gebrek. Wanneer ze werden verbrand, stond de menigte zonder twijfel klaar om een handjevol as mee te nemen naar huis, om het daar dan te verspreiden. Dit als ‘offer’ zeg maar, ter bescherming tegen hongersnood en epidemieën.

Nu zijn deze rituelen gelukkig verleden tijd, maar worden ze wel nog herdacht op verschillende volksfeesten. Zo slingeren ze in Ieper op de tweede zondag van mei nog steeds enkele pluchen katjes van de Halletoren, die de menigte met plezier opvangt. Het bijgeloof is afgezwakt, maar het symbool blijft. De overtuiging dat deze lieve huisdieren onlosmakelijk verbonden zijn met ongeluk en duisternis zal niet snel verdwijnen, want wie houdt er nu niet van een leuke, griezelige mythe? Happy Halloween!