De eeuwenoude wijsheid achter Ayurveda / bescherm jezelf volgens de wetenschap van het leven

A·yur·ve·da – Sanskriet – AYUR = leven, VEDA = wetenschap of kennis

Duizenden jaren voordat de moderne geneeskunde besefte dat er een duidelijke link is tussen ons denken en ons lichamelijk welzijn was dit al het fundament van de ayurvedische filosofie. De principes van deze eeuwenoude wijsheid herinneren ons er immers aan dat alles met elkaar verbonden is, niet enkel op individueel niveau, maar ook op grote schaal. De natuur, mensen onderling en zelfs de kosmos kun je vergelijken met een fijn geweven spinnenweb waarbij alles met elkaar geconnecteerd is. Ayurveda legt dan ook de nadruk op het harmoniseren van onze interne wereld met alles wat daarbuiten gebeurt.

Onze vijf zintuigen dienen hierbij als de voornaamste toegangspoorten tot de wereld, die volgens deze zienswijze bestaat uit combinaties van de vijf elementen: ether, lucht, vuur, water en aarde. Ayurveda groepeert deze vijf elementen in drie basistypes van energie en functionele principes die in iedereen en alles aanwezig zijn. De termen die worden gebruikt om deze combinaties te beschrijven zijn Vata, Pitta en Kapha. Dit noemen we de drie dosha's, die ook van toepassing zijn op hoe een individu in elkaar zit.

Iedereen heeft een beetje van elke dosha in zich, maar vaak overheerst één principe. Toch is niet iedereen een uitgesproken type. Het is ook mogelijk dat je een combinatie van meerdere dosha’s bent.

Alles wat we ervaren, of het nu een materieel iets, een gedachte of een emotie is, bezit bepaalde eigenschappen. De Ayurveda maakt geen onderscheid tussen de materiële en geestelijke wereld en ziet deze als één geheel. Deze werelden worden beschreven aan de hand van guna’s (kwaliteiten). Zo bestaan er twintig kwaliteiten, met telkens een tegengestelde (vb. zwaar vs. licht). De basis van de Ayurvedische behandeling is gebaseerd op het herkennen wanneer guna's overheersen of juist te weinig aanwezig zijn. Dit leidt immers tot ziekte omdat zo het dosha van die persoon uit evenwicht geraakt. Ayurveda past dan de tegengestelde kwaliteiten toe om opnieuw in balans te komen.

Agni, het universele principe van transformatie dat zich manifesteert als ons spijsverteringsvuur, is een soort mediator tussen ons en wat we binnenkrijgen via de zintuigen. Dingen die voor ons giftig zijn, bepaalde gedachten bijvoorbeeld, worden hierdoor als het ware ‘verteerd’. Anderzijds, als onze agni verzwakt is, leidt dit tot een ophoping van gifstoffen, wat bekend staat als ama. De opbouw van ama in de lichaamsgeest leidt tot blokkades en uiteindelijk tot ziekte. Met andere woorden: als je te veel zaken binnenkrijgt die niet bij je dosha horen, raakt je agni overwerkt en krijg je een teveel aan ama te verwerken.Op basis van deze begrippen werkten Ayurvedische artsen uitgebreide geïndividualiseerde programma’s uit voor zowel acute als chronische aandoeningen. Het is echter belangrijk te weten dat, ondanks deze uitgebreide mogelijkheden tot behandeling, onze geest niet te onderschatten is. Doordat hij onlosmakelijk met het lichaam verbonden is, bezit hij een enorme kracht in het overwinnen van ziektes en ongemakken.

(lees verder onder de advertentie)

1. Meditatie

Als je al even bezig bent met mediteren, kost het steeds minder moeite om rust te vinden in je hoofd, wat dan ook heilzaam blijkt te zijn voor je lichaam. Dit is zelfs meetbaar: je hartslag en ademhaling vertragen, je lichaam vermindert de productie van hormonen zoals cortisol en adrenaline, en de productie van neurotransmitters die het welzijn verbeteren (serotonine, endorfine, dopamine…) neemt toe.

2. Een gevarieerd bord

Naast de ademhaling is gezond eten en drinken een vitale voorwaarde om te overleven. Om een gezond lichaam en geest te creëren moet ons voedsel voedzaam zijn. Ayurveda hecht veel belang aan het consumeren van een verscheidenheid aan verse voedingsmiddelen, die ook op de juiste manier worden bereid en bewust worden verorberd. Die bereidingswijze hangt vaak af van je dosha, dus wat dat betreft is het beter om persoonlijk advies in te winnen. Gevarieerd eten is voor iedereen cruciaal. Een eenvoudige manier om ervoor te zorgen dat je hierin slaagt is door de zes ayurvedische smaken (zoet, zout, zuur, prikkelend, bitter en samentrekkend) in elke maaltijd te verwerken. Zo weet je zeker dat je van alles voldoende binnenkrijgt. Ook geven de kleuren van groenten en fruit vaak aan welke gezonde stoffen erin zitten. Door voldoende te combineren bereid je echte powermaaltijden vol vitaminen, mineralen en andere nutriënten.

Foodtips om je agni te versterken

• Ga altijd zitten om te eten, maar niet achter je computer of voor de tv!
• Eet in een ontspannen sfeer en niet als je van streek bent.
• Geen honger? Sla dan eens een maaltijd over.
• Vermijd rauw voedsel, dat veel moeilijker te verteren is dan gekookte varianten.
• Drink geregeld warm water met gember.
• Gebruik ontgiftende kruiden zoals triphala, ashwagandha, guggulu, brahmi, gember, kurkuma, enz. Voorzichtigheid en het volgen van het nodige advies zijn hierbij echter belangrijk.

5. Contacteer een goede therapeut

Bovenstaande algemene adviezen wijken niet veel af van wat door iedereen wordt beschouwd als goede zelfzorg. De dosha´s geven echter wel originele inzichten met betrekking tot wat voor jou specifiek heilzaam is. Hier dieper op ingaan zou genoeg stof geven voor een vuistdik boek. Contact opnemen met een goede therapeut is dus zeker een aanrader indien je vastloopt.

----
Enkele waarschuwingen

De zogenaamde panchakarma-behandelingen die in het kader van de Ayurveda regelmatig aanbevolen worden, kunnen schadelijk zijn wanneer ze worden uitgevoerd door een onervaren beoefenaar. Vraag altijd naar de nodige kwalificaties. Een ervaren Ayurveda-therapeut raadt vaak een kruidensupplement aan. Let wel, kruidengeneesmiddelen kunnen net zo krachtig zijn als farmaceutische geneesmiddelen! Vertel je reguliere arts ook altijd over de Ayurvedische behandelingen die je krijgt en stop nooit zonder overleg met het nemen van het conventionele medicijn.

Meer lezen?

De beste boeken over Ayurveda
Orthomoleculaire voeding: een alternatieve kijk op gezondheid
Tussen geduld en hoop: naar een gezondheidszorg op maat van de 21ste eeuw