Bouwen aan vertrouwen

Het klinkt eigenlijk best gek als je er over nadenkt, maar een mens wordt niet geboren met zelfvertrouwen. De baby die op de wereld komt is voor alles maar dan ook alles afhankelijk van een ander. Alleen kan het arme schepsel zich niet redden. Het is een klein, hulpeloos wezentje dat voor 100% van de overlevingskansen overgelaten is aan anderen. Gaandeweg leert het kind dingen zelf doen. Omdraaien. Zitten. Eten. Staan. Lopen. Praten. Knutselen. En ga zo maar door. Onder aanmoediging van de aanwezige ouder(s) of opvoeder(s) wordt het kind niet alleen steeds kundiger, het leert ook vertrouwen op dat eigen kunnen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de eerste twee jaar van je leven bepalend zijn voor de mate van zelfvertrouwen waarmee jij de rest van je leven gewapend bent. Het is voor iedereen een proces van vallen en weer opstaan. Van leren uit je fouten. En leren hoe ver je kan gaan.

Toch spelen ook je persoonlijkheid en de manier waarop je opgevoed bent een rol. Doordat je bijvoorbeeld wat behoudsgezinder bent van nature (of zelfs risicomijdend), is de kans groter dat je minder dingen gaat proberen. Daardoor faal je uiteraard minder, maar er zijn ook minder fouten om van te leren. En minder successen om van te groeien en te leren dat je het echt wel kan. Maar ook hoe je ouders de dingen al dan niet voor je zijn blijven oplossen is van belang. Hebben zij jou als tiener het vertrouwen gegeven dat je je eigen keuzes kon maken? Of hebben ze je uit liefde voor veel dingen willen behoeden en daarmee indirect en onbedoeld gezegd: ‘dat kan jij nog niet’? Wat opvallend is, is dat wij bij kleine kinderen (denk maar aan leren lopen) veel meer geneigd zijn om te bekrachtigen wat goed gaat, terwijl we op latere leeftijd eerder wijzen op de tekortkomingen. Zo is goedbedoelde druk van ouders om het ‘beter’ te doen op school, vaak aanleiding tot onzekerheid en een gebrek aan zelfvertrouwen op latere leeftijd. Wat je hebt geleerd? Het is nooit goed genoeg. Herkenbaar?

Wat je vaak ziet is dat iemand met te weinig zelfvertrouwen ook niet in staat is om op een ander te vertrouwen. En dan maakt het niet uit of het familie betreft, vrienden, je partner, collega’s of zelfs de hele wereld om je heen. Denk maar aan mensen met een drang naar perfectionisme, die het liefste alles zelf willen doen, omdat je zelf de enige bent die ook maar enige kans heeft om jouw onhaalbaar hoge maatstaf te bereiken. Het aan een ander overlaten, en al helemaal als jij zelf weet hoe het moet, is dan eigenlijk veel te risicovol. Een mooi voorbeeld hiervan is het moeilijk vinden om werk te delegeren aan een collega, zelfs als die aan jou rapporteert. Het grappige is dat je daarmee ook die ander eigenlijk vertelt dat je geen vertrouwen hebt in zijn of haar kunnen. Zo blijven we het elkaar, in al ons streven naar goed genoeg, onbedoeld enorm moeilijk maken.

Vertrouwen gaat om geven en krijgen. Het is bovendien een thema waar we allemaal mee te maken krijgen. Een volgende stap in je carrière, een bestaande of nieuwe partner, het opvoeden van kinderen, enzovoort. Denk ook aan de huidige coronacrisis. Een meer dan uitdagende tijd om het vertrouwen te bewaren. Dat jij oké bent. En ook de ander. Dat iemand met symptomen ook daadwerkelijk de quarantainemaatregelen opvolgt en een ander niet nodeloos in gevaar brengt. Dat je eigen business of je werkgever overeind kan blijven zodat ook jij volgende maand de hypotheek nog kan betalen. Dat je geliefden gezond blijven. En ook jij. Ter ondersteuning volgen hieronder drie tips die jou kunnen helpen om te blijven bouwen aan wederzijds vertrouwen. Zo kan jij met iedereen het gesprek aan, zelfs in deze uitdagende tijd.

1 / Spreek je eigen waarheid (vanuit het gemeenschappelijke doel)

Communiceer zo helder mogelijk. Geef duidelijk aan als iets niet goed voelt en durf het ‘conflict’ aan te gaan als je ziet dat dingen niet goed gaan. Maak het zo specifiek mogelijk zodat wederzijdse verwachtingen duidelijk zijn. Kom op voor jezelf. Zorg voor een duidelijke taak- of rolverdeling. Weet welk mandaat je wel of niet hebt. En vergeet dus ook niet te luisteren!

2 / Fouten maken hoort erbij (geen opstaan zonder vallen)

Geef zoveel mogelijk het goede voorbeeld door zelf je afspraken na te komen, je fouten toe te geven waar je ze maakt, en ze waar mogelijk ook te herstellen. Ga problemen niet uit de weg maar werk aan jezelf zonder dat het doel onhaalbaar is. Wees realistisch in wat je aankan. Zorg dat je een goed zicht hebt op je eigen sterktes en zwaktes. Blijf investeren in jezelf en in je eigen zelfvertrouwen.

3 / Geef de ander de ruimte (laat los in vertrouwen)

Of het nu om je kinderen, je geliefde, je familie of je vrienden en collega’s gaat, grijp niet meteen in als je ziet dat iets niet helemaal goed gaat. Laat de ander ook de eigen fouten maken en daar van leren. Geef complimenten voor wat goed gaat (denk aan het applaus voor de eerste succesvolle stapjes van een peuter), toon respect en geef de ander het vertrouwen dat je zelf zou willen krijgen. Bouwen aan vertrouwen, in deze tijd meer dan nodig. Zodat ook jij vanuit rust en vertrouwen elke dag de wereld in kan stappen. Kom je er in je eentje niet uit? Zoek dan hulp bij een vriend(in) of professional. Ik wens je veel vertrouwen. Te geven en te krijgen!

Meer lezen?

Column Sofie Varrewaere: in memoriam - dankbaar.
Aan de slag met je talent